.jpg)
අඳුරු කොරිඩෝව දිගේ ගලා ආ රහස් කතා බහකින් සහ සිනා හඬකින් සාෂා සුලෙයිමානවාගේ ගමන නැවතුණේ ඉබේටම. "රාජ්‍ය සේවයේ වාර්තාවක් තියලයි තියෙන්නෙ. අවුරුදු දහයක් ගිහිල්ලත් කන්ෆර්ම් වෙන්න බැරි වෙලා" කතාබහ තමා ගැන වග දැනුණු සාෂා සුලෙයිමානවාගේ ගමන නැවතුණු අතර කොරිඩෝව දිගේ ගලා ආ වචන ඉදි කටු ගොන්නක් මෙන් ඔහුගේ හදවතට කිඳා බසින්නට විය.
ඇතැම් විට දශකයක් ගත වන තුරුත් සේවයෙහි ස්ථිර නොවීම චියෑංගෝවේ රාජ්‍ය සේවයේ සිදුවන්නේ මුල් වරට විය යුතු අතර ඒ පිළිබඳ සිනාසෙන හෝ දොඩමලු වන කිසිවෙකුත් එයට සැබෑ හේතුවද දැන නොසිටියහ. අනෙක් අතට, ඵලයට සිනාසෙනු මිස හේතු සාධක විශ්ලේෂණය කරන්නට අවැසි කා හටද? ඇතැමුන් සාෂා සුලෙයිමානවා තවමත් පරිවාස කාලයෙහි සිටින්නේ මහජන ධනය සොරා කෑමකට හසුව යැයි විශ්වාස කළ අතර තවත් සමහරු ඔහු විසින් කිසියම් අසරණ මිනිසෙකුගෙන් අල්ලසක් හෝ ගන්නට ඇතැයි කසුකුසු ගෑහ.
බිත්තියට අත තබමින් තම කාර්යාල කාමරයට ආ සාෂා සුලෙයිමානවා රාජකාරී පුටුවට බර වන විට ඔහු හට දැනුණේ තමා මරියානා අගාධයට කඩා වැටෙන්නාක් මෙනි. තම කාර්යාලයේ නිලධාරීන් සුදු හැඳ මල්වඩම් ගෙන ඔහු දෙපස හිටගෙන සිටි අතර ඔහු තිරස් අතට පාවී ගෙන ගිලා බසිමින් සිටියේය. ඔහු ඔහුගේ මේසය තදින් බදා ගත් අතර ඔහු විසින් මේසයෙහි අලවා තිබූ උනන්දු වැකිවල මතුපිටට නෙරා ආ අකුරු ඔහුගේ වෙදැඟිල්ල අගට ස්පර්ශ විය. "සුපිළිපන්න බව යනු කිසිවෙක් බලා නොසිටින විට පවා නිවැරදි දෙය කිරීමයි" (සී.එස්.ලෙවිස්) විනිවිද පෙනෙන ඉටි රෙද්ද යටින් රතු පාටට දිස් විය.
මීට දශකයකට පෙරාතුව රාජ්‍ය සේවයට පත්වීම ලැබ පත්වීම් ලිපිය භාර ගත් දවස ඔහුට අද ඊයේ මෙන් මතකය. එදින ඔහුගේ බිරිඳත් දරු දෙදෙනාත් සමඟ ඔහු එය සැමරුවේ ජීවිතය පිළිබඳ තිබූ විශාල බරක් ලිහිල් වූවාක් මෙනි. ඉන් පෙර දේශපාලන සම්බන්ධතා හේතුවෙන් රැකියාවක් ලබා ගැනීමට අවස්ථාවන් කිහිපයක් උදා වී තිබුණද ඔහුට ඒවා භාර ගැනීමට හිත හදා ගැනීම පහසු නොවීය. "මම ජනාධිපතිගේ පුතාට කෝල් එකක් දීලා මේක කරල දෙන්නම්." ඔහු සිවිල් සේවා විභාගය සමත්ව සම්මුඛ පරීක්ෂණයෙන් හැලී ගිය මොහොතක ඔහුගේ ගුරුවරයෙක් පැවසුවේය. එම අවස්ථාව කෙසේ හෝ ලබා ගත යුතු බවට ඔහුගේ මිතුරෝද පෙරැත්ත කරන්නට වූහ. එහෙත් ඔහුට ඒ ගැන සිතීම පවා මුඛයත් උගුරත් අතර ඇබයක් හිර කරන්නාක් බඳු විය. "නොලැබීමක මහත" "අවාසනාවක මහත" ඔහුගේ සමීපතමයන්ට පවා එම වචන නොකියා සිටීමට නොහැකි විය. එහෙත්, ඔහුට 'මුඛයත් උගුරත් අතර හිරවුණු ඇබය' ඉවත් කර ගැනීම කොයි ලෙසකින්වත් කළ නොහැකි විය. ඔහු මුනිවත දරමින් එම අවස්ථාවන්ට මඟ හැරී යන්නට ඉඩ හැරියේය. ඉතා අගහිඟකම් මැද ජීවත්වුණු සාෂා සුලෙයිමානවාට එය පහසු කාරණයක් නොවූ අතර ඇතැම් දිනවල ඔහුගේ ගෙදර ආහාරය බත් සුඟකට සහ කොච්චි ඇඹරූ පොල් ටිකකට සීමා විය.
සිවිල් සේවයට නොතේරුණද ඔහු ඊළඟ සහකාර ලේකම් විභාගයෙන් ඉහළම ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමට සමත් විය. එම රැකියා ප්‍රදානයට යෝග්‍යතාව පරික්ෂා කිරීම සඳහා සම්මුඛ පරීක්ෂණයක් පැවැත්වුණු නමුත් එය ලකුණු ලබා දීම සඳහා සැකැසුණු එකක් නොවීය. ඒ අනුව සාෂා සුලෙයිමානවාට අස්පෘශ්‍ය දේපල කාර්යාලයේ සහකාර ලේකම් තනතුර පිරි නැමිණ.
සති දෙකක් යන්නටත් පෙර කාර්යාලයේ තිබුණු බරපතලම රාජකාරි ගණනාවක් සාෂා සුලෙයිමානවා පිට පැටවුණු අතර කිසිදු සේවාරම්භක පුහුණුවක් නොලැබුණෙන් ඒවා ඉගෙන ගනිමින් සහ සුපරික්ෂාකාරී වෙමින් කටයුතු කරන්නට සාෂා සුලෙයිමානවාට සිදු විය. කාර්යාලයේ සිටියේ විධායක නිලධාරීන් කිහිප දෙනෙක් පමණක් බැවින් ගුරු හරුකම් ලබා ගත හැකි කිසිවෙකු ඔහුට හමු නොවීය. ඔහුගේ අංශය භාරව සිටියේ ඔහු පමණක් වන අතර කාර්යාල ප්‍රධානී ගුවන්බර්ග් මහත්මිය ඔහුට ඉහළින් සිටි එකම නිලධාරිනිය වූවාය.
ඔහුගේ අංශයේ නිලධාරීන් විසිදෙනෙකු සිටි අතර ඔවුන්ගේ සාමාන්‍ය රාජකාරී වේලාව උදේ අට සිට හවස හතර දක්වා විය. රාජකාරී වේලාවට අමතර ව්‍යාපෘතියක් ලෙස 'බල්ක්-රිලීස්' ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක වූ අතර ඒ යටතේ එක් රාජකාරියක් නිම කළ එක් ගොනුවකට රුපියල් එකසිය විසිපහ බැගින් ගෙවීම් සිදු කරන ලදී. බල්ක්-රිලීස් ව්‍යාපෘතිය යටතේ නිලධාරින්ට ගෙවිය යුතු දීමනා සඳහා අවශ්‍ය මුදල් සාෂා සුලෙයිමානවා වෙත ලිඛිතව භාර දෙන ලද අතර එම මුදල් ඔහුගේ සේප්පුව තුළ තබා ගැනීමට ඔහු වෙත නියම කරන ලදී. සේප්පුවේ යතුරු සාෂා සුලෙයිමානවා වෙත භාර දෙන ලද අතර පසු කලෙක සේප්පුව ඔහුගේ කාර්යාල කාමරය තුළ තැන්පත් කරන ලදී.
කාර්යාලයේ අස්පෘශ්‍ය දේපල ලියාපදිංචිය සිදු වූයේ පරිගණක පද්ධතියක් හරහා වූ බැවින් නිලධාරියෙකු සිය සාමාන්‍ය රාජකාරී වේලාව තුළ ඉටු කරන ලද රාජකාරීද ඉන්පසුව බල්ක්-රිලීස් ව්‍යාපෘතිය යටතේ සිදු කරන ලද රාජකාරීද එම පද්ධතිය තුළ සටහන් විය. බල්ක්-රිලීස් ව්‍යාපෘතියේ ආසන්නතම අධීක්ෂණ නිලධාරියා ලෙස සාෂා සුලෙයිමානවා වෙත වගකීම් පැවරිණ.
බල්ක්-රිලීස් ව්‍යාපෘතිය කාර්යාලයේ ලිපිගොනුවල ගොඩගැසී තිබුණු රාජකාරි නිමා කිරීමට අනුමත වී තිබූ අතර ඒ යටතේ සති දෙකින් දෙකට නිලධාරීන් වෙත ගෙවීම් සිදු කරන ලදී. සාෂා සුලෙයිමානවා යටතේ රාජකාරි ඉටු කළ විධායක නොවන නිලධරයෙකු විසින් ව්‍යාපෘතිය යටතේ සති හතරක කාලයක් සඳහා රුපියල් ලක්ෂයකට වැඩි මුදලක් උපයනු ලබන බව ටික කලකින්ම සාෂා සුලෙයිමානවාගේ නිරීක්ෂණයට ලක් විය. එය විධායක නිලධරයෙකු වන සාෂා සුලෙයිමානවාගේ වැටුප මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා වැඩිය. එය එම විධායක නොවන නිලධරයාගේ වැටුප මෙන් තුන් ගුණයක් පමණ ය.
මුල් මාසවල සාෂා සුලෙයිමානවා ගෙවීම් වවුචරපත් පරිගණක පද්ධතියෙහි දත්ත හා සසඳමින් මුදල් ගෙවීම සිදු කරන ලදී. ඉහත දත්ත නිලධාරීන් සති දෙකින් දෙකට ලබා ගන්නා කාර්ය සාධන වාර්තා හා රාජකාරී වේලා සටහන් ආදිය සමඟ සැසඳිය යුතු බව ඔහුට ප්‍රත්‍යක්ෂ වීමට කාලයක් ගත විය. පසුව ඔහුට එවැනි සැසඳීමක් කළ යුතු වග සාක්ෂාත් වුවද, පරිගණක පද්ධතියෙන් දත්ත ලබා ගන්නේ කෙසේදැයි ඔහු නොදැන සිටියේය. එය අසා දැන ගත හැකි ඔහුගේ මට්ටමේ වෙනත් නිලධරයෙක්ද කාර්යාලයෙහි නොසිටියේය.
"රාජ් මහත්මයා මටත් මේ සිස්ටම් එක ගැන පොඩ්ඩක් උගන්වන්නකෝ' ඔහු තමා යටතේ රාජකාරි ඉටු කළ රාජ් කුමාර් වෙතින් විමසා සිටියේය. වාර්තා සකසන අයුරු අසා දැන ගෙන මිස ස්වයං අධ්‍යයනයකින් ඉගෙන ගැනීම කිසිසේත්ම නොහැකි වූ අතර කාර්යාලයේ පරිගණක වැඩසටහන ආයතනගත එකක් වූ බැවින් එය බාහිරින් උගත හැක්කක් නොවීය.
මූලික හැදෑරීමෙන් පසුව ටිකින් ටික පද්ධතියෙන් දත්ත ලබා ගැනීමේ පරිනතභාව ලබා ගැනීමට සාෂා සුලෙයිමානවාට හැකි විය. යම් නිශ්චිත කාල සීමාවක් තුළ නිලධරයෙකු විසින් සම්පූර්ණ කරන ලද ලිපිගොනු සංඛ්‍යාව පිළිබඳ දත්ත ලබා ගැනීමට සාෂා සුලෙයිමානවාට හැකි වූ පසුව ඔහුට ඔහු ඉදිරිපිට පිලිබිඹු වන්නට ගත් සත්‍යය දිස් වූයේ දත් විලිස්සා තමා ඩැහැ ගැනීමට බලා සිටිනා රාස්සයෙකු මෙනි.
ඔහු විස්මයට හා බිරාන්ත බවට පත් විය. සාමාන්‍ය රාජකාරි වෙලාව වන පැය අට සම්පූර්ණ කර ඇති ගොනු සංඛ්‍යාවත් රාජකාරී වේලාවෙන් බැහැරව සම්පූර්ණ කළ ලිපි ගොනු සංඛ්‍යාවත් අතර පරතරය දුටු ඔහුගේ හිස රත් වූ තෙල් බඳුනකට වතුර විසි වූවාක් බඳු විය. මෙතරම් කලක් තමාගේ අධීක්ෂණය යටතේ සිදු ව තිබූ මෙම පෙර අසා නොවූ විරූ අපූරු වංචාව ඔහුගේ චිත්ත ඒකාග්‍රතාව වනසා දැමූ අතර තම හදවත තුරකින් ගිලිහෙන්නට ආසන්නව සුළඟට සැලෙන අඹ පලයක් මෙන් සෙලවෙනු ඔහුට දැනුණේය.
ගුවන්බර්ග් මහත්මිය මෙවැන්නක් සිදු වන බවක් කිසිසේත්ම විශ්වාස නොකරනු ඇත. චියැංගෝවේ සාමාන්‍ය ජනයා වැඩි පොහොසත් පන්තියක් නොවූ අතර ඔවුන් එදා වේල පිරිමහ ගත්තේ සෑහෙන සටනකින් අනතුරුවය. එවැනි මහ පොළොවක මහජන බදු මුදලින්ම පඩි ලබන රාජ්‍ය සේවකයන් මෙයාකාරයෙන් මුදල් ඉපැයීම ඔහුගේ හද දවා හලු කරන්නක් විය. ගුවන්බර්ග් මහත්මිය කාර්යාල කාමරයේ සිටිනවාදැයි විමසා දැන ගත් සාෂා සුලෙයිමානවා අදාළ වාර්තා ඇතුළත් ලිපිගොනුද සමඟින් ඇගේ කාර්යාල කාමරයට ගොඩ විය.
"එන්න එන්න. වාඩි වෙන්න." සුදු පසුබිමෙහි කළු පෑ මල් වැල් ඇදී ගිය බතික් සාරියක් ඇඳ සිටි ගුවන්බර්ග් මහත්මිය ඇගේ මේසය ඉදිරිපිට තිබූ අසුනකට අත දිගු කළාය. ගුවන්බර්ග් මහත්මිය ඇත් දළ පාටය. ඔසරිය ඇඳ සිටින විට ඇයගෙන් මතු වූයේ ඉතා ශාන්ත පෙනුමකි. සාෂා සුලෙයිමානවා තමා පරිගණක පද්ධතියෙන් උත්පාදනය කර ගත් දත්ත වාර්තා විශ්ලේෂණය කරමින් මෙතෙක් කල් සිදුව තිබූ මහා පරිමාණ වංචාව පිළිබඳ ඔහු විසින් සාක්ෂාත් කර ගත් සියල්ල ගුවන්බර්ග් මහත්මිය වෙත නොසඟවා හෙළි කළේය. "මාත් එක්ක ඔය නිලධාරින් අවුරුදු විස්සකටත් වඩා වැඩියෙන් වැඩ කරල තියෙනවා. සුලෙයිමානවාට විශ්වාසද තමුන් ඔය කියන දේ ඇත්තක්ය කියල?" ගුවන්බර්ග් මහත්මිය ඇයගේ සුපුරුදු නිර්වාණ ස්වරයෙන් විමසුවාය. ඇයට ඇත්තේ ඉතා නිවුණු කතා විලාසයකි. සාෂා සුලෙයිමානවා ඇගේ කතා විලාසයට මුල සිටම ආශක්තව සිටියේය. "ගුවන්බර්ග් නෝනා මොනතරං හොඳද කිව්වොත්, එයා ඇල්වතුරත් නිවලයි බොන්නෙ" ඇය දන්නා හඳුනන සැවොම පැවසූහ. එහෙත්, ඇය නිවුණු හඬින් පැවසූ දෙය සාෂා සුලෙයිමානවාගේ හදවත මතට වැටුණේ උණු වතුර බිඳුවක් මෙනි. "මට කියන්නකෝ සුලෙයිමානවා මහත්තයට ඔය රිපෝට් ගන්න හැටි කියල දුන්නෙ කවුද කියල." ගුවන්බර්ග් මහත්මිය විමසා සිටියාය. සාෂා සුලෙයිමානවා රාජ් කුමාරගේ නම කීවේ ඇසෙන නෑසෙන හඬිනි.
නැවත තම කුටිය දෙසට හැරුණු සාෂා සුලෙයිමානවාගේ දෑසට ගුවන්බර්ග් මහත්මියගේ කාර්යාල කුටිය පිටුපසින් ගලා යන කුණු ඇල පැහැදිලිව දර්ශනය විය. තමා එය එතරම් පැහැදිලිව වෙනදා දැක ඇත්දැයි ඔහුටම සැක සිතිණ. අනෙක් අතට, තමා කිව යුත්ත මැනවින් සන්නිවේදනය කළාදැයි ඔහු තමාවම සැක කළේය. එළැඹි සති අන්තයෙන් පසුව රාජකාරියට වාර්තා කළ සාෂා සුලෙයිමානවා හට රාජ් කුමාර් මහතා කාර්යාලයේ වෙනත් අංශයක් වෙත මාරු කර යවා ඇති බව දැනගන්නට ලැබිණි. රාජ් කුමාර සාෂා සුලෙයිමානවාගේ කාර්යාල කාමරය වෙත පැමිණ බඩු භාර දීමේ ලේඛනය ඇතුළත් ලිපිගොනුව මේසය මතට අත හැරියේ මහත් ශබ්දයක් නැඟෙන ලෙසය. තරමක් මිටි තරබාරු මිනිසෙකු වූ ඔහුගේ වටකුරු මුහුණ අබ ඇට පුපුරන්නාක් මෙන් දිස් විය. සාෂා සුලෙයිමානවාට ඔහු හා වචනයක්වත් කතා කිරීමට ඉඩ ලැබුණේ නැත. සාෂා සුලෙයිමානවාගේ හදවත විසකුරු නාගයෙකු සම්මුඛ වුණාක් මෙන් මහත් තැති ගැන්මකින් වෙළිණි. කුමක් හෝ සිදුව ඇත. එහෙත් එය කුමක්දැයි ඔහු නොදැන සිටියේය. මෙය ගුවන්බර්ග් මහත්මියගේ කටයුත්තක්ද? එහෙත්, බල්ක්-රිලීස් ව්‍යාපෘතිය යටතේ වාසි ලැබුවේ සාෂා සුලෙයිමානවා යටතේ වැඩ කළ විධායක නොවන නිලධාරීන් පමණි. යටත් පිරිසෙයින් සාෂා සුලෙයිමානවා හෝ සතයක් මුදලක් එයින් උපයා නැත. රාජ් කුමාර මාරු කර යවා ඇති අංශයෙහි එවැනි ව්‍යාපෘතියක් නොමැති අතර එයින් ඔහුට සිදුවන ආර්ථික පරිහානිය පිළිබඳ චිත්‍රයක් සාෂා සුලෙයිමානවාගේ මනසෙහි චිත්‍රණය විය. එය තමා විසින් සිදු කරන ලද්දක් යැයි ඔහු කල්පනා කරන වගක් සාෂා සුලෙයිමානවාට ඉවෙන් මෙන් වැටහී ගියේය.
ගුවන්බර්ග් මහත්මිය ඒ පිළිබඳ වචනයකුදු සාෂා සුලෙයිමානවා සමඟ හුවමාරු කර නොගත්තාය. එහෙත් වැඩ ඇරී අත්සන් තබමින් සිටි අතර පසු දින මුදල් විගණනය සඳහා චියැංගෝ රජයේ විගණන දෙපාර්තමේන්තුවෙන් පැමිණෙන බව ගිණුම් අංශයෙහි සේවකයෙකු තවකෙකු හා පවසන අයුරු සාෂා සුලෙයිමානවාගේ කණ වැකිණ. මෙම සතියෙහි පැවති අද්භූත ස්වරූපය නිසා එක් වරම නිවස බලා යෑමට එළියට නොබැස සාෂා සුලෙයිමානවා කාර්යාල කාමරයෙහි දොර හැර මොහොතකට එහි ඇතුළු වූයේය. සේවකයන්ට මුදල් ගෙවීමෙන් පසුව ඉතිරි වූ රුපියල් ලක්ෂයකට ආසන්න මුදලක් සේප්පුවේ ඇති බව ඔහුට මතක් විය. සේප්පුවේ යතුරු පවතින්නේ තමා අත පමණක් වුවත් නිකමට මෙන් ඔහු එහි දොර හැර බැලුවේය. කවරයෙහි ඇති මුදල් ගැන බලන්නට ඔහුට සිතුණි. රුපියල් අනූ පන්දහසක මුදලක් එහි තිබිය යුතු වුවත් එහි තිබුණේ රුපියල් පනස් දහසක් පමණි. සාෂා සුලෙයිමානවාට ක්ලාන්ත ගතියක් දැනුණේය. ඔහු වහ වහා සේප්පුවත් කාමරයත් අගුලු ලා කාර්යාලයෙන් පිට වූයේය.
ගෙදර යන අතර ඔහුගේ හිස ඔහුට දැනුණේ යුද පිටියක් මෙනි. එසේ නම් සේප්පුවේ යතුරු තියෙන්නේ ඔහු අත පමණක් නොවේ. එහෙත් මෙවැන්නක් මින් පෙර කිසි විටෙක සිදුව නැත. කෙසේ නමුත්, සේප්පුවේ රුපියල් හතළිස් පන්දහසක් අඩුය. එයට සිදු වූයේ කුමක්දැයි ඔහු නොදනී. එහෙත් හෙට දින විගණනකරුවන් පැමිණ සේප්පුව විවර කළහොත් සිදු වන දෙය ඉතා පැහැදිලිය. අඩු රුපියල් හතළිස් පන් දහස නියමිත ස්ථානයෙන් ඉවත් කොට අවභාවිත කළා යැයි ඔහුට එරෙහිව චෝදනා නඟන්නට ඉඩ ඇත. තමා නිර්දෝෂී යැයි කියා සිටියහොත් එය විශ්වාස කරන්නේ කවුරුන්දැයි සාෂා සුලෙයිමානවා සිතුවේය. ඔහු තවමත් සේවයෙහි ස්ථිර කොට නොතිබූ අතර ඔහුගේ පරිවාස කාලයෙන් ගෙවී තිබුණේ වසර දෙකකුත් මාස හතක් පමණි.
සිය බිරිඳ සිහිවත්ම සාෂා සුලෙයිමානවාගේ සිත මහත් ශෝකයකට පත් විය. මේ කතාව බිරිඳට කියා සිටින්නේ කෙසේදැයි ඔහු වික්ෂිප්ත විය. ඇය මුව දෙනක මෙන් භීතියට පත් වෙනු ඇත. එහෙත් තනි රැයකින් රුපියල් හතළිස් පන්දහසක් සොයා ගන්නේ කෙසේද? අනෙක් අතට තමා එසේ කළ යුතුද? තමාට එතරම් මුදල් අතැති නෑදෑ හිතවත්තු සිටිනවාද? ඔහු දිගින් දිගටම කල්පනා කළේය. බිරිඳ සෝකයට පත් කිරීමට අකමැති වුවත් ඇයට සඟවා කටයුතු කිරීමට තරම් වේලාවක් ඔර්ලෝසුව සතු නොවන බව ඔහුට වැටහුණේය.
සිදුවීම ඇසූ සාෂා සුලෙයිමානවාගේ බිරිඳ වන ඔරලියාගේ කටහඬ පවා වෙවුලන්නට විය. "සල්ලි නොදැම්මොත් ඔයාගෙ රස්සාව නැතිවෙනව විතරක් එමෙයි ඇතිවන අවනම්බුව කවදාවත් මකන්නට පුළුවන් වෙයිද?" ඇය වෙවුලන හඬින් පැවසුවාය. පසුදින උදෑසන කණකර උකස් කොට මුදල් පියවන පොරොන්දුව පිට ඔරලියාගේ මිතුරියකගෙන් රුපියල් හතළිස් පන්දහසක් අත මාරුවට ගැනීමට අවසානයේ ඔවුහු සමත් වූහ. මෙතරම් මුදලක් නිස්කාරණයේ වැය කර ගන්නේ කෙලෙසදැයි සිතා බැලීමට තරංවත් කාලයක් ඔවුන් සතු වූයේ නැත.
උදෑසනම කාර්යාලයට ගිය සාෂා සුලෙයිමානවා සේප්පුව හැර හිඟ හතළිස් පන් දහසක මුදල මුදල් කවරය තුළට දැමුවේය. අහම්බයෙන් ඇසුණු දෙය නිවැරදි නම් මුදල් පොත් පරික්ෂාවෙන් පසු සේප්පු පරික්ෂා කරනු ඇත.
සාෂා සුලෙයිමානවාගේ හිතලුව නිවැරදි විය. මධ්‍යාහ්නය ළං වන විට විගණන නිලධාරි සාෂා සුලෙයිමානවාගේ කාර්යාල කාමරය තුළට ඇතුළු විය. ඔහු පිටුපසින් රාජ් කුමාර සිටියේය. "ඉතින් ඉතින්.. මිස්ට පියදෝර්. හදිසි විගණනයක්වත්ද?" සාෂා සුලෙයිමානවා සිනා සී ඇසුවේය. විගණන නිලධාරී කිසිත් නොකියා සිනා විය. සාෂා සුලෙයිමානවා ඔහුගේ යතුර පියදෝර් අතට පත් කළේය. ක්‍රිස් හඬින් සේප්පුව විවර විය. ගිණුම් පොත් අනුව සේප්පුවේ පැවතිය යුතු මුදල පිළිබඳ විගණන නිලධාරී ඒ වන විටත් දැන සිටි අතර එම මුදල එයාකාරයෙන්ම සේප්පුව තුළ විය. "රුපියල් අනූ පන් දහසක්" යනුවෙන් පියදෝර් මුදල් ප්‍රමාණය තහවුරු කරන තැන, රාජ් කුමාරගේ මුහුණ දැලි හට්ටියක් මෙන් අඳුරු වී ගිය හැටි සාෂා සුලෙයිමානවාගේ ඇසට අසු විය. යන්තං ගැලවුණායි හීන් සතුටක් හිතේ කොණක ඇවිලෙන අතර ඔහු විසින් කිසිසේත්ම දැරිය යුතු නැති ණය මුදලෙහි බරින්ද ඉදිරියේ සිදු වන්නට නියමිත අන්ත්‍රාවක සෙවණැල්ලෙන්ද ඔහු හිතෙහි අනිත් කොණ මලානික භාවයට පත් වෙමින් තිබිණ.
එදින හවස විදුලි සෝපානයේදී සාෂා සුලෙයිමානවාට එහා ඔෆිසියේ නිකොලායි හමු වුණු අතර ඔහු නිකමට මෙන් සාෂා සුලෙයිමානවා හා මෙසේ පැවසුවේය. "සාෂා සුලෙයිමානවා මහත්තයා, ඔය අහක යන නයි ඇඟේ දාගෙන කනව කනව කියන්න එපා.. මගෙ කණට වැටුණු කතාවක් නිසයි මං කියන්නේ. ඔය ඇල්වතුරත් නිවල බොන වගේ මිනිස්සු ඉන්නව නේද? ඕකුන් තමයි ලොවෙත් අමාරුකාර දහදුරා උන්." එය හුදෙක් කළ ප්‍රකාශයක් නොවන බව සාෂා සුලෙයිමානවාට හැඟුණද ඔහු මුනිවත රැක්කේය. ඉන් පසු සඳුදා දින ඔහු දිවා ආහාරයට කැන්ටිමට ගොස් එන විට ඔහුගේ මේසය මත කවරයක දමා හොඳින් අලවන ලද නිර්නාමික ලිපියක් විය. බල්ක්-රිලීස් ව්‍යාපෘතියෙන් ඔහුගේ යටත් නිලධරයන් ලබා ගන්නා සියලුම මුදල් ඒ ඒ නිලධාරින්ගේ සාක්කුවට නොයන බව එහි සඳහන් විය. එයින් ඔහුගේ ගත කිලිපොලා යන්නාක් මෙන් ඔහුට දැනුණි.
පසුදා වැඩට පිටත්වීමට ඇඳෙන් නැඟිටීමට උත්සාහ දරන විට තමා තව තවත් ඇඳ තුළටම ගිලී යන්නාක් මෙන් සාෂා සුලෙයිමානවාට දැනුණි. ඔහුගේ හිස වේදනාවෙන් පුපුරු ගසමින් තිබිණි. තමා සෙලවිය නොහැකි ලෙස ගුහාවක සිර වී සිටින්නාක් මෙන් ඔහුට හැඟිණ. සාෂා සුලෙයිමානවාගේ පත්වීම කාර්යාලයට සීමා වූ එකක් වූ අතර වෙනත් කාර්යාලයකට ස්ථාන මාරු වීමක් ලබා ගැනීම එනයින් සිදු කළ නොහැකි විය.
කිසිදු හැල හොල්මනක් නැතිව සති කිහිපයක් ගත වූ අතර ගුවන්බර්ග් මහත්මියගේ හෝ වෙනත් කිසිවෙකුගේ කිසිදු වෙනසක් සාෂා සුලෙයිමානවාට නිරීක්ෂණය නොවීය. ඊළඟ මාසය මැද කාර්යාලයේ පරිගණක පද්ධතියේ වැඩිදියුණු කිරීමක් සිදු වන බවද ඒ සඳහා ජාත්‍යන්තර පරිගණක ආයතනයේ නිලධරයෙකු කාර්යාලයට පැමිණෙන බවද එම නිලධරයාට සාෂා සුලෙයිමානවා විසින් පහසුකම් සැලසිය යුතු බවටද ලිපියක් ගුවන්බර්ග් මහත්මියගේ අත්සන ඇතිව සාෂා සුලෙයිමානවා අත පත් විය.
පරිගණක පද්ධති වැඩිදියුණු කිරීම සාමාන්‍ය දෙයකි. පරිගණක පද්ධතියක් වූ කල්හි එවැනි දේ සිදු විය යුතුය. පිලිපීනයෙහි සිට අදාළ කාර්යය ඉටු කිරීමට චියැංගෝව බලා නිලධරයෙකු පැමිණියේය. පරිගණක පද්ධතිය අලුත් කිරීම මඟින් පද්ධතියෙහි ඇති විය හැකි වෙනස්කම් පිළිබඳව ඔහු කාර්යාලයේ අංශ ප්‍රධානීන් හා අංශ නියෝජිතයන් සමඟ සාකච්ඡාවක් කළේය. සාකච්ඡාවට සහභාගි වූ සාෂා සුලෙයිමානවාට පද්ධතිය වැඩිදියුණු කිරීම පසු ගිය දත්ත එම ලෙසම ලබා ගැනීමට බාධා කරන ආකාරය මොනවට පැහැදිලි විය. පරිගණක පද්ධතිය අලුත් කිරීම් මඟින් ඒ ඒ කාල වකවනුව තුළ සිදු කරන ලද රාජකාරීන් නිශ්චිත වේලාවන් සහිතව ලබා ගැනීමට නොහැකි වන බවත් රාජකාරිය ඉටු කරන ලද වේලාව මැකීම බල්ක්-රිලීස් ව්‍යාපෘතියේ අක්‍රමිකතා වැසීමට තරං ප්‍රමාණවත් බවත් ඔහුට වැටහුණේය.
මෙය චියැංගෝවේ පරිගණක අපරාධ පනතට අනුව අපරාධයකි. එහෙත් එය වළක්වන්නේ කෙලෙසදැයි සාෂා සුලෙයිමානවාට පැහැදිලි නැත. චියැංගෝවේ රජයේ නිලධරයන්ට පනවා ඇති සන්නිවේදන ප්‍රතිපාදන අනුව ජාත්‍යන්තර සංවිධානවල නියෝජිතයන් සමඟ සන්නිවේදන කටයුතු කළ හැක්කේ කාර්යාලයේ ප්‍රධානියාට පමණි. හොඳ කිරීමටත් වඩා අපහසු දෙය නරක දේවල් සිදු වීම වැළැක්වීමැ‍යි සිතත්ම සාෂා සුලෙයිමානවාගේ හිත දුර්වල වන්නට විය. ඔහු තීරණයක් ගෙන සිය ඊමේල් ගිණුම විවෘත කළේය. තවදුරටත් නොසිතා ඔහු ඊමේල් පණිවුඩයේ මාතෘකාවට ‘රහසිගතයි’ යනුවෙන් යතුරු ලියනය කළේය.
හිතවත් සෝ මහත්මයා,
ඔබ පරිගණක පද්ධතිය උත්ශ්‍රේණි කරන විට ප්‍රයෝජනවත් විය හැකි පහත විස්තර මම මේ සමඟින් ලබා දෙන්නෙමි.
පද්ධතිය වැඩි දියුණු කිරීම මඟින් ඇති කරනු ලබන වෙනස්කම් මා විසින් අධ්‍යයනය කරන ලද අතර ඔබ පසුගිය සිකුරාදා පද්ධතියේ වෙනස්කම් ලොගය වෙනස් කර ඇති බව ද නිරීක්ෂණය කළෙමි. පද්ධතියේ පවතින වෙනස්කම් ලොගය වැඩි විස්තර සහිතව නිලධාරීන් විසින් පද්ධතියේ සිදු කරන ලද වෙනස්කම් සහ වෙනස්කම් වල ඉතිහාසය හෙළි කළේය. උදාහරණයක් ලෙස පවතින වෙනස්කම් ලොගයේ අමුණා ඇති තිර රුව පරිශීලනය කරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි. පවතින වෙනස්කම් ලොගය අපට රාජකාරිය සිදු කරන සැබෑ දිනය සහ වේලාව පිළිබඳ විස්තර සපයනු ලබයි.
ලිවිය යුතු මනාව වක්කඩ කැඩුවාක් මෙන් ඔහු වෙත ගලා ආවේය. ඊමේල් පණිවුඩය අවසන් කරමින් ඔහු මෙසේ සටහන් කළේය.
මෙම සන්දර්භය තුළ, පවතින වෙනස්කම් ලොගය වෙනස් නොකරන ලෙස කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි. (අධීක්ෂකවරුන් හැර වෙනත් කිසිවකු වෙනස්කම් ලඝු-සටහන් සමඟ සම්බන්ධ නොවේ. කවුරුන් හෝ විශේෂයෙන් එම ඉල්ලීම කළේ නම්, එය සද්භාවයෙන් කළ එකක් නොවන බව මම සිතමි. නව වෙනස්කම් ලොගයෙන් අපට අදාළ කාර්යයන් පිළිබඳ වැඩි විස්තර සහ සත්‍ය කාල වේලාවන් ලබා ගත නොහැක.)
සාෂා සුලෙයිමානවා පුදුමයට පත් කරමින් පිලිපීන ජාතික නියෝජිතයා විසින් එයට පිළිතුරක් එවමින් තමා මුහුදුබඩ ග්‍රෑන්ඩ් ඩැන්ඩලියන් හෝටලයේ නවාතැන් ගෙන සිටින බවත් හමුව සාකච්ඡා කිරීම වඩා සුදුසු බවත් දන්වා සිටින ලදී.
සාෂා සුලෙයිමානවා ග්‍රෑන්ඩ් ඩැන්ඩලියනය වෙත යන විට අඳුර මහ පොළොව වැළඳ ගනිමින් සිටි අතර ඉන්දියන් සාගරය මත බැස යන හිරුගේ රැස් අලු පැහැය හා මුසු වූ තැඹිලි පැහැයෙන් දිස් විය. මුහුද අතිශය විඩාබර ජීවන ගීතයක් ගයමින් හඬා වැටෙන්නාක් මෙන් ඔහුට ඇසුණේය. හෝටලයේ මාබල් ඇල්ලූ පඩි නැඟ අමුත්තන්ගේ කාමරයට ඇතුළු වෙද්දී ඔහු දුටු දසුන ඔහුව තැතිගන්වන සුලු එකක් විය. සෝ මහතා හා සුව පහසු අසුනකට බරව පිළිසඳරෙහි යෙදී සිටියේ ගුවන්බර්ග් මහත්මියය. ඔහු මල් ලියකම් කළ ද්වාර කුළුණකට මුවා වූ අතර ඔහුගේ හදවත වේගයෙන් ස්පන්දනය වන්නට විය. තවදුරටත් විදේශීය නියෝජිතයා පිළිබඳ විශ්වාසය නොතබන ලෙස ඔහුගේ දුර්වල හදවත ඔහුට බල කර සිටින්නාක් මෙන් ඔහුට හැගිණ.
සාෂා සුලෙයිමානවා හෝටලයෙන් පිටව ජනාකීර්ණ පටු මඟට බටුයේ, රික්ෂෝ රථ හා කඩිමුඩියේ ඇවිද යන මිනිසුන් අතර සැඟව ගියේය. වැඩි වූ හෘද ස්පන්දනය තරමටම ඔහුගේ ගමන වේගවත් විය. නොදැනුවත්ම මෙන් ඔහු නැවතුණේ නීතීඥ ගුප්තාගේ නිවස දොරකඩය. නීතිඥ ගුප්තා ඔහු බොහෝ කලෙක සිට දැන සිටියෙකි.
"සාෂා සුලෙයිමානවා ඔබ මෙහෙ ආ එක කොපමණ හොඳද? මේක මේ රටේ මිනිසුන්ගෙ අයිතීන් ගැන ප්‍රශ්නයක්නෙ. දත්ත ඔබ කියන විදිහට වෙනස් වුණොත්, ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ ගොනුවල කටයුතු සිද්ද වුණේ කවදාද කියන්නට හරියටම පුළුවන් කමක් නෑ නොවැ. එතකොට ඒ අයට වැඩ පියවරවලට දී ඇති ව්‍යවස්ථාපිත කාල සීමාවන් මඟ ඇරෙන්නට පුළුවන්. ඒක ඔවුන්ගේ වෙළඳපොළ තරගකාරයන්ට කොපමණ වාසි වන්නට පුළුවන්ද? ව්‍යාපෘතියෙන් කෙනෙක් ලබන අයුතු ලාබෙට වඩා ඔබටත් නොපෙනෙන ධනස්කන්ධයක් කෙනෙකු අතට යන්න පුළුවන් විදිහක්නෙ ඒක? ඔබ කැමති නම් මට පුළුවනි නීති ආධාරයක් දෙන්න.. මට තේරෙනවා සාෂා සුලෙයිමානවා තවම පරිවාස කාලයේ සිටින නිසා මේක වළක්වන්නට ඔබට කරන්නට පුළුවන් දෙය සීමිත වෙන්න පුළුවන්.. බලමු අපි ඒ ගැන තව දුර කල්පනා කරල" ඔහු ඔහුගේ උපැස් යුවල යටින් සාෂා සුලෙයිමානවා දෙස බැලුවේය.
සාෂා සුලෙයිමානවාගේ සිතට තමා තනිව දරා සිටි මහත් බර කන්ද ලිහිල්ව යන්නාක් මෙන් දැනිණ. ඔහු අසල ඉන්දියානු හෝටලයකින් චීස් පරාතාද කුකුළු මස් බර්තාද රැගෙන නිවස බලා ගියේය.
ඒ අතර ඔහු තමාගේ කාර්යාල කාමරයේ පවතින සේප්පුවේ යතුරක් වෙනත් අයෙකු සතුව ඇති බවට සැකයක් තමා හට ඇති වූ බවත් තමා තිබූ ආකාරයට නොවන වෙනත් ආකාරයකට එහි මුදල් තැන්පත්ව තිබූ බවත් ගුවන්බර්ග් මහත්මිය වෙත ලිපියක් ඉදිරිපත් කළේය. සේප්පුව තමා භාරයෙන් ඉවත් කොට ගිණුම් අංශයෙහි තැන්පත් කරන මෙන් ද ඔහු එම ලිපියෙන් වැඩි දුරටත් ඉල්ලා සිටියේය. ඔහු එම ලිපිය 'කාරුණික දැන ගැනීම සඳහා' යනුවෙන් සටහන් තබා තම කාර්යාලය භාර අමාත්‍යාංශ ලේකම් වෙතද පිටපත් කළේය. අමාත්‍යාංශයට ලිපි පිටපත් කිරීම ගුවන්බර්ග් මහත්මිය කුපිත කරන්නක් වන නමුත් එසේ නොවුවහොත් තමා ගිරයකට හසු වූ පුවක් ගෙඩියක් බඳු නොවේදැයි ඔහු තමාගෙන්ම ඇසුවේය.
සාෂා සුලෙයිමානවාගේ උපදෙස් පිට ව්‍යාපාරිකයෙකු සහ නීතීඥයෙකු වූ පෙරේරාගේ නමින් නිතීඥ ගුප්තාගේ අතින් නඩු ලේඛන සකස් කෙරිණ. නඩුවට දිනයක් ලැබුණේ නඩුව ගොනු කර මාසයක් ගත වූ තැනය. ඒ වන විට පරිගණක පද්ධතියේ අදාළ වෙනස්කම් සිදු කොට අවසාන වී තිබිණි. එහෙත් සාෂා සුලෙයිමානවාගේ ඊමේල් පණිවුඩවලට ප්‍රතිචාර දක්වමින් සෝ මහතා මකා දමන ලද ඉතිහාස සටහන් වර්ඩ් ගොනුවක් ලෙස බා ගත හැකි ලෙස විකල්ප ක්‍රමයක් ඉතුරු කර තිබුණි. එහෙත් එම අදාළ රාජකාරිය සිදු කරන ලද්දේ රැකියාවේ සාමාන්‍ය රාජකාරී වේලාව තුළද එසේත් නැතිනම් රාජකාරී වේලාවෙන් බැහැරවද යන්න පිළිබඳ සියලු දත්ත එහි මකා දමා තිබිණ. සරලව පැවසුවහොත්, බල්ක් රිලීස් ව්‍යාපෘතියෙන් උපයා ගන්නා ලද කලු මුදල් සුදු කරන්නට එය සමත් වී ඇත. සෝ මහතාගේ අවසන් හමුව අතර තුර පෞද්ගලිකව වචන කිහිපයක් හුවමාරු කර ගැනීමට ලද මිනිත්තු දෙක තුන තුළ සාෂා සුලෙයිමානවා ඒ පිළිබඳ ඔහුගේ අප්‍රසාදය වචන කිහිපයකින් බෙදා ගත්තේය. එහෙත් සෝ මහතා වෙත ඒ පිළිබඳ පැවතියේ වෙනත් මතයකි. මෙම පරිගණක පද්ධතිය පවතින්නේ අල්ලස් දූෂණ අල්ලා ගැනීමට නොවන බවත් අදාළ